In de procesindustrie heeft het begrip Safety veel raakvlakken. Dat varieert van machine- tot explosieveiligheid. Van de risicobeheersing bij de omgang met gevaarlijke stoffen tot het gebruik van gecertificeerde arbeidsmiddelen. Hoe verschillend ook, het veiligheidsbeginsel is altijd hetzelfde: veiligheid van machines en processen begint aan de ontwerptafel.
Machine- en procesveiligheid
Het belang van machine- en procesveiligheid is klip en klaar. De mensen die met de machines en de processen werken, moeten na elke werkdag ongedeerd thuiskomen. Gevaarlijke situaties worden voorkomen, zodat er geen onaanvaardbare risico’s kunnen ontstaan. “Dat engineering een belangrijk aandeel heeft in de veiligheid van processen, producten, machines en mensen hoef ik niet uit te leggen”, vertelt Arno Luisman van ingenieursbureau VIRO: “Dat zal iedereen begrijpen. Wel merken we dat de rol van veiligheidsondersteuning en -engineering nog niet altijd op de juiste waarde wordt geschat.”
V.l.n.r. Han Peeters, Arno Luisman, Roel Tang
Engineering x safety = een unieke combinatie
Arno is coördinator van het Safety-team binnen VIRO. In deze functie heeft hij inzicht in de klantbelevingen bij veiligheid van alle vijf VIRO-vestigingen in Nederland. “Veiligheid wordt nog vaak gezien als een zogenaamde ‘add on’ op het ontwerp. Vaak wordt pas aan de achterkant van het ontwerp of tijdens de realisatiefase het ontwerp op safety beoordeeld. Deze volgorde kan voor onnodige kosten en tijdverlies zorgen. Door in een vroeg ontwerpstadium mee te denken over de safety-aspecten, voorkom je dat later aanpassingen doorgevoerd moeten worden in het ontwerp, in de machine of in de installatie. Het is statistisch bewezen dat dit in veel gevallen een factor 100 tot 1000 aan kosten bespaart.” Naast de geldbuidel zijn zekerheid en gemoedsrust niet minder belangrijke overwegingen: “Bedrijven willen veilige, betrouwbare, duurzame en kostenefficiënte installaties, processen en producten. Juist op deze vlakken kunnen wij met onze expertise waarde toevoegen. VIRO biedt bedrijven een totaaloplossing. Ons technisch ingenieursbureau combineert gedetailleerde technische kennis met specialisatie in industriële veiligheid. Hiermee kunnen we bedrijven volledig ontzorgen. Bedrijven hebben de zekerheid dat hun producten en processen voldoen aan alle relevante wet- en regelgeving. Ook met betrekking tot veiligheid.”
CE-markering in Japan
Ook in Japan weten ze inmiddels wat VIRO kan toevoegen op het gebied van industriële veiligheid. Het Japanse concern TOWA opereert in de semicon-industrie. TOWA maakt moulding machines voor onder meer chips, LED’s en elektronica voor de automobiel industrie. Het hoofdkantoor van TOWA Europe is gevestigd in Duiven. Richard van Boggelen van VIRO is hier sinds 2016 gedetacheerd, in de dubbelfunctie van mechanical engineer/safety engineer.“Als safety engineer doe ik de Risico Inventarisaties en -Evaluaties voor zowel de CE- markering als voor de arbo.” In Duiven stond een promomachine opgesteld die was ontwikkeld in Japan. Toen deze machine verkocht werd aan een Europese klant, kreeg Richard van TOWA Europe het verzoek om de CE-markering te begeleiden. Niet veel later werd een andere machine, die nog gebouwd moest worden in Japan, verkocht aan een Europese klant. Richard: “Voor ‘’klant A’’ ging het om een transfer moulding machine, voor “klant B” om een compression moulding machine. Beide machines hebben min of meer dezelfde specificaties en veiligheidsrisico’s. Denk bijvoorbeeld aan beknelling onder hoge druk en verbranding van de huid door hoge temperaturen.”
Limits of Machinery
De engineering van de ‘klant B’ machine in TOWA’s thuisbasis Kyoto impliceerde dat Richard kon afreizen naar Japan om te assisteren met de CE-markering. De voorbereidingen vonden deels plaats in Nederland. Waaronder het schrijven van de Limits of Machinery: “Letterlijk vertaald de Grenzen van de Machine. Hierin leg je uit wie de gebruikers zijn, wat hun opleidingsniveau is, hoe de werkomgeving eruit ziet, enzovoort: alle factoren die van belang zijn om een goede inschatting te kunnen maken van de risico’s van de machine. Wanneer iemand zonder opleiding aan een machine moet werken brengt dit waarschijnlijk grotere risico’s met zich mee dan bij een gemiddeld opgeleide en goed geïnstrueerde medewerker. Wanneer een broodsnijmachine in de supermarkt door consumenten wordt gebruikt, moet die voldoen aan hogere veiligheidseisen dan wanneer alleen het personeel van de supermarkt de machine bedient.”
Internationaal teamwork
Na de voorbereiding van de RI&E (Risico Inventarisatie & Evaluatie) en het verzamelen en controleren van de tekeningen en berekeningen reisde Richard af naar Japan. Hier stelde hij het technisch constructiedossier samen en controleerde dat op compleetheid. De gebruikershandleiding werd op een aantal punten aangepast en de verklaring van overeenstemming opgemaakt: ”Voor de PL-berekeningen (performance level) van de safety circuits hebben we de hulp ingeschakeld van een collega in de VIRO-vestiging Hengelo, omdat ik en mijn collega’s in vestiging Arnhem op dat moment de kennis niet in huis hadden. De verificatie hebben we op de TOWA-plant in Kyoto gedaan. Zo hebben we onder meer getest of de noodstop- en deurschakelaars ook daadwerkelijk doen wat er volgens het schema zou moeten gebeuren.”
CE-markering slechts één van onze veiligheidsthema’s
CE-markering is een van de specialismen waarmee VIRO bedrijven volledig van dienst kan zijn. Arno Luisman: “Safety is een enorm breed begrip. De materie heeft betrekking op de wet- en regelgeving, de veiligheid van processen, machine- en productveiligheid, de veiligheid van de arbeidsmiddelen. Op al deze thema’s zijn er nog weer eens verdiepingen. Je kunt je specialiseren in risicoanalyses zoals HAZP’s en FMEA’s, de machinerichtlijn, CE-markering, de PGS, ATEX explosieveiligheidsdocumenten, ga zo maar door. Dat zijn stuk voor stuk aspecten met hun eigen richtlijnen. Binnen VIRO onderscheiden we de pijlers Industriële Projecten, Machinebouw en Product Engineering. Binnen elke pijler definiëren we welke safety-aspecten de betreffende afdelingen behoren te beheersen.”